Republic of the Philippines

Pasay City National Science High School

Schools Division Office - Pasay City

| Ma. Jhoanna Muega| Leigh Ann Prado Kapos ang aking hininga habang binabaybay ang mahabang pasilyo. Kasabay nito ang lagi’t laging pagsulyap sa mga kamay ng orasan. Ilang minuto na akong huli sa klaseng itinuturing ko nang pangalawang tahanan. Sa pagpihit ko ng pinto, naroon ang mga matang tila buwitre kung sa aki’y tumingin. Higit pa sa lahat, naroon ang matang kanina pa ako minumulto, ngunit patuloy akong dinadalaw. Ang mga mata ng aking guro, nagtataka, at kung minsan pa’y nakakunot ang noo, nag-aasam ng sagot kung bakit ako nahuli. Marahil ay nagtatanong din kayo, paano nga ba humantong sa ganito? Guro – Isang tao na nagbibigay ng edukasyon para sa mga mag-aaral. Sa Cebuano, ang tawag sa kanila ay “Magtutudlo,” “Manunudlo” sa Hiligaynon, o “Manursuro” para sa mga Ilocano. Napakarami man ng kanilang katawagan, isa lang naman ang kanilang hangad – ang magturo, magbigay-aral, o maghabi sa mga kabataang susunod sa kanilang yapak. Narito ako ngayon, nanatiling nakatayo sa apat na sulok ng silid-aralan, habang ang aking guro ay naghihintay ng kasagutan. Ngumiti ako kahit napipilitan, at sinabing nahuli lamang ako ng gising. Patuloy akong siniyasat ng guro, ang akala ko’y oras para sa sermon, pinaupo niya na lamang ako at patuloy na nagturo. Habang siya’y tinatanaw, muli na naman akong namangha sa kanyang pasensya at pang-unawa. Sa isang marikit na alaala, aking muling natandaan ang hirap na aming napagdaanan, mula sa ensayo upang manalo sa isang katangi-tanging patimpalak. Tumataas ang gilid ng aking bibig kapag natatandaan ang mga turo niya, kahit na sumapit na ang gabi. Kahit na mahirap, patuloy kaming nag-ensayo, natuto, at nagsanay. Ang totoo, nahuli ako sapagkat ako’y naghahanda para sa patimpalak na aming pagtitipunan, kasama ang gurong nagtuturo sa aking harapan. Hindi man alam ng aking kasamahan, ngunit kita ko ang determinasyon ng Guro, na sa likod ng kanyang nakakatakot na mantra, ay ang pagod ngunit pursigidong magbigay-aral para sa aking mga kapwa mag-aaral. Sa mga araw na kami’y nagsasanay, lagi siyang may dalang libro’t papel, ngunit hindi lamang mga mahahabang konsepto ang kanyang itinuturo, kung hindi pa’ti na rin ang mga kaisipan sa totoong hamon ng buhay. Dito, aking napagtanto na si “Guro” ay hindi dapat natin kinatatakutan, sapagkat handa silang maging kabalikat sa mga oras na kailangan natin ng kanilang gabay. Siyang tunay, magulang ang unang magtuturo ng mga asal sa kanilang mga supling. Ngunit, ang kasunod nito ay ang mga Guro naman ang magtuturo sa kanilang mag-aaral kung paano matuto at umangkop sa agos ng buhay pagkatapos ng mga araw ng aking pagkabata. Kung kaya’t ang mga “Manunudlo” ay bigyan natin ng pagpupugay dahil hindi lamang sila gabay sa ating mga papel, sila rin ang mga haligi ng tagapagsanay na huhubog sa mga susunod na magdadala ng karangalan ng bansa.

by: Raieli Rico Paul DizonCopyedited by: Joebbie GauganoPublication by: Claire Mendoza Walking along the streets of Manila, I was immersed in a bittersweet sensation of sadness and nostalgia. The entire city was buzzing with the sound of jeepneys and pedestrians. It was both busy and loud, yet untold stories still remained. I remember staring blankly at streets and wondering about how many lives there are, each of them with a different tale of loss, love, and hope. Watching Dwayne Baltazar’s “Gusto Kita with All My Hypothalamus” again brought that exact feeling back to me—the quiet messages hidden in the ordinary. A Loud Love Filipino films so often broach the topic of love in loud, dramatic, almost operatic fashion—screaming love confessions of devotion in the rain, or destiny already decided. Baltazar does the exact opposite, it tells us of the lives of four men: a widower, a security guard, a thief who lifts purses, and a student—whose lives intermingle Avenida, but are tied to one another in a desperate yearning for a woman named Aileen. It comes close to being a tale of obsession, but the film avoids this by grounding the feelings of each character in something fundamental to being human. You don’t get a dramatic confrontation, a neat resolution. Instead, Baltazar permits the narrative to gradually but carefully unravel so we can experience in still and obscure ways how loneliness, desire, and love develop. A Deep Yearning The movie whispers the reality of what it’s like to hunger for touch in a city that keeps people invisible. The characters’ longing for Aileen feels less about her as an individual and more about what she represents: a vessel that can satiate their longing, a symbol of tenderness in their lonely lives. By the end, it’s clear that the woman they desire has become a mirror—reflecting back their own vulnerabilities. Some may say that the film is perplexing at first or that it doesn’t provide enough answers, but I would argue that this is precisely its charm. Baltazar doesn’t spoon-feed us resolution because reality rarely does. The setting, Avenida itself becomes a character, a witness to the fleeting glances, unspoken words, and desires too fragile, too complicated to articulate. An Atypical Ending The movie stands out because it recasts the idea of Pinoy love stories. Not fate, not grand gestures, it reminds us how it works in life—how it’s the Hypothalamus’ stimulus of our wanting and being-in-love feeling, the ability to feel a want for connection. It was seeing it and feeling as if being enlightened to a secret: that it is within possibility for the smallest of interactions in the most ordinary of environments to touch something within us deep, stirring something profound, whether it can do us any good or not. Gusto Kita with All My Hypothalamus is not just a film of yearning and love; it is a slice of life about what it means to be human in a city that both connects and isolates. It’s a reminder that sometimes, the heart’s deepest yearnings are not for dramatic love affairs. That even through noise, everyone has their quiet longings, wanting to be seen, even for a moment only.

| Vic Molina| Cassandra Fallena Ngayong napaka-bilis ng panahon—’di mo akalain na magpa-Pasko na naman. Nadarama na ang himig ng Pasko dahil ang petsa ay kasalukuyang nasa ‘Ber Months’ na kung tawagin. Nasa paniniwala na ng mga Pilpino na ang Pasko ay purong ngiti at saya ang nadarama—ngunit, lahat nga ba ay ganito ang nararanasan? Sa loob ng maraming taon—ang isyu tungkol dito ay nananatiling tahimik at naghahangad na mabigyan ng sapat na pansin. Isang isyu na magbubukas sa ating isipan sa kung ano ang katotohanan sa likod ng mga ngiti at tagumpay na nasisilayan sa mga mukha. Sa panahon ngayon na umaarangkada ang teknolohiya at maunlad na ang isip ng mga mamamayan ay walang dahilan upang manahimik na lamang—Kailangang mapag-usapan, kailangang mabigyang-solusyon. Sa PIlipinas, simula nang malagdaan ng dating pangulong Fidel V. Ramos ang Proclamation no. 452 noong 1994 ay nagsimula na rin ang paglaganap ng Mental health Awareness na may layuning magbigay kaalaman at kahalagahan sa lagay o sitwasyon ng mga isipan ng mga indibidwal. Ito ay ipinagdiriwang tuwing ikalawang linggo ng Oktubre at patuloy na isinasagawa mapasahanggang ngayon. Kasabay ng pag-usbong nito ay ang paglitaw ng mga NGO’s o Non-Governmental Organizations na siyang nagpapatupad ng mga seminar, talks, at online campaigns patungkol dito. Ito ay isa sa mga paraan na nakatulong sa mas lalong pagpapalawak ng kaalaman at kahalagahan ng Mental Health. Nang malagdaan ng dating pangulo ang Republic Act No. 11036 – Mental Health Act noong Hunyo 20, 2018 ay mas lalong napagtibay ang pagpapatupad nito. Sa tulong nito ay naituturo na rin sa parehong pampubliko at pribadong paaralan ang layunin at sa kung paano ito makatutulong sa milyon-milyong tao sa mundo. Ito rin ay sumailalim sa malawakang pagpapakalat—mapa- online man o sa paaralan. Ngayon sa kasalukuyan ay patuloy na napapalawak ito dahil sa tulong ng LGU’s at iba pang programa na hawak ng gobyerno. Sa ganitong paraan ay mas mapapabilis ang pagpapalawak ng kaalaman para rito. Ito rin ay tiyak na makaiimpluwensya sa maraming tao pagkat ito ay isang batas na sinusunod ng mga indibidwal. Sa paglipas ng panahon, kasabay ang pag-unlad ng iba’t ibang makinarya, iba’t ibang teknolohiya—Ngunit, nasaan ang Mental Health? aminin man o hindi, minsan na lang talagang pag-usapan at pag-isipan ang ganitong isyu, lagi na lamang itong nagtatago sa mga anino ng mga napapanahon at mas sikat na isyu. Bilang isang estudyante, isa-isa mang mga boses, ngunit kapag pinagsama ay tila isang makapangyarihang boses na nanghihingi ng pansin at halaga sa mga mamamayan. Ang pagbabago at pagpapahalaga ay nagsisimula hindi sa paaralan, kundi sa atin mismo; Ang pagbabago ay nagsisimula sa atin, patungo sa kapayapaan na ating kakamtin.

by: Danella De VeraCopyedited by: Orange AlcarazPublication by: Yelena Fabricante The credits would always flash only after a movie. Most people—despite watching what they would say, “the pinnacle of cinema”—would not bother to stay and acknowledge the ones behind it. Little do we know that most of the films we watch are staged by the ones beyond the ruthless, ingenious, and inventive. Behind these famous actors, trending scenes, and hard-hitting lines are the fresh minds of those who used to be unnoticed—the female mind. Along with the continuous shift from the stereotypical power to the emerging movements for women’s empowerment, there is the rise of Filipina Filmmakers. Many would think that men still dominate the filmmaking industry when, in fact, eight out of the ten highest-grossing Filipino films were directed by women. To recognize this constant growth and to honor the Filipina filmmakers of today, together with the celebration of the 5th Philippine Film Industry Month—The Film Development Council of the Philippines (FDCP), and JuanFlix recently concluded “JuanFlix Presents: Lights, Camera, Re-Action! Featuring Direk Her: The Rise of Filipina Filmmakers.” Covering the whole month of September were jam-packed screenings of iconic movies through which female directors have pioneered. One of which was a special screening of “Gusto Kita With All My Hypothalamus” by Dwein Baltazar, followed by a talkback session featuring award-winning directors: Dwein Baltazar and Sigrid Bernardo. “As a woman myself, I make it to a point to tell stories from the perspective of a woman. Because it’s always from the perspective of men.” This was the response of “Kita kita” Director Sigrid Bernardo to the question: “What is the approach of a female director in creating movies?” In history, most Filipino films had only established one role for women: full-time housewives, slaves, and merely side characters to add depth to the main hero. But for years, iconic directors like Marilou Diaz-Abaya and Antoinette Jadaone had strived to rewrite the narrative. And filmmakers like them are the ones who inspired Director Baltazar and Bernardo to pursue and continue to push through their passion for telling stories through film. Baltazar and Bernardo proudly shared their sentiments with regards to their journey into filmmaking with the influence of previous female directors in the limelight. For Director Baltazar, it was her love for films like “Kisapmata” by Mike de Leon, “Bona” by Lino Broca, and American film director and screenwriter Miranda July that influenced her to become a filmmaker herself. Whereas for Director Bernardo, it was her personal experience, seeing how her single mother pushes through the struggles of women that made her start writing stories that reflect them. Both of these talented minds, together with the female filmmakers of this generation, are a testament that our society is capable of empowering women, not just in the film industry, but also in all other aspects. Today, where discrimination against women is still evident, let us be reminded that the mastermind is the man with the plan—but the mastermind can, and will, openly be a woman.

| Marc Jared Sario| Leigh Ann Prado “Suspended na naman!” sigaw ng ilang mga estudyante kapag bumabagyo, na tila ba masaya dahil walang pasok, ngunit sa kabila nito ay mayroong nagtatagong kaakibat na panganib ang bagyo. Ang malakas na hangin, ulan, at storm surge mula sa bagyo ay nagdudulot ng pinsala at pagbaha at nakaaapekto hindi lang sa kapaligiran ngunit pati na rin sa buhay ng mga tao. Ngunit sa kabila ng mga peligrong ito ay mayroon tayong mga bayani, sila ang mga UP scientists na gumawa ng computer-based tool na kayang hulaan kung aling barangay at ilang tao ang maaapektuhan ng baha, 24 oras bago ito mangyari. Dahil tag-ulan na naman, talamak ang pagbaha sa iba’t ibang bahagi ng Pilipinas, ngunit dito nagpakitang gilas ang ating mga UP scientists katulong ang UP resilience Institute (UPRI) at Project NOAH scientists. Sila ay lumikha ng isang tool na gumagamit ng datos ng ulan at ilog upang tantiyahin ang lalim at lawak ng baha, kinukumpara sa populasyon ng barangay, at nagbibigay ng maagang babala sa mapa at talahanayan. Sila ay mayroong layuning magbigay ng maagap at tiyak na babala, upang tumulong sa pagkakaroon ng mas maayos na paglilikas at paghahanda, at makabawas ng pinsala sa mga pinaka apektadong lugar. Bago gamitin sa pang malawak na lugar, sinubukan muna ito sa mga binabahang ilog at barangay sa Luzon at Visayas, at nakatakdang palawakin sa buong bansa katuwang ang mga LGU. Nagkaroon ng maayos na resulta ang eksperimento at maaari itong magamit sa mga paparating na bagyo katulad ng bagyong Nando. Dahil sa bagyo unti-unting lumulubog ang Pilipinas, maraming ari-arian ang nawawasak at isa-isang kinikitil ang buhay ng mga tao. Ngunit dahil sa katalinuhan at inobasyon ng ating mga scientists ay maaaring magsalba hindi lang ng ating buhay ngunit pati na rin ang ating hinaharap na henerasyon. — Sanggunian: https://www.gmanetwork.com/…/up-scientists…/story/